रारा यात्रामा भेटिएका फापर-मानवको अद्भूत कथा

डुङ्गाबाट पूर्वी क्षेत्र हेर्दा

दिनको करिब ३ वा ४ बजेतिर रारा राष्ट्रिय निकुञ्जका सुरक्षाकर्मीले हाम्रो गाडी रोके । पस्नुअगाडि नामथर लेखेर शुल्क तिर्नुपर्ने बताए । नामलेखनको अभिभारा डा. हेमराज गैरेले लिए, आफूसहित डा. प्रभात रंजन पोखरेल, अशोक ऐर, लक्ष्मण खनाल, जमल गिरी, विशाल बाबु बस्नेत, रत्न मिश्र र महेश खड्काको नाम लेखिसकेपछि उनी “अ-लाई आकार र क-लाई उकार के कसो हो” सोध्न थाले । त्यसैले अकुञ्चन श्रेष्ठ आफैं नामलेखनमा सरिक भए ।

नामसँगै उमेरहरू गैरेले आफैं मिलाएर लेखेपछि सुरक्षाकर्मी हल्का गफिन थाले । गफिनु नि के भन्नु र ? उनले त सोझै दुर्भाग्यको वखान लाए । त्यो कुरा यस्तो थियो -

“कस्तो ब्याडलक के तपाईँहरूको ? एकछिन अघि आएको भए पूरै हिउँ हेर्न पाउने । अलिकति ढिलो भो । कस्तो दुर्भाग्य !”

“ओहो हो र ! आज हिउँ परेको थ्यो ?” हामीमध्येकै हिउँको पारखीले प्रश्न गरेको थियो ।

“हो नि । कस्तो मजाको हिउँ थ्यो बिहान ७ बजेसम्म ।”

उनले प्रष्ट पारे र फेरि हाम्रो दुर्भाग्यप्रति ‘चुच्चुच्’ गरे । हाम्रो टोली विहान कालीकोटको मान्मबाट निस्केको थियो यस्तै ६-७ बजेतिर । एकछिन हैन कि कैयौं घण्टा ढिलो भएको थियो । सायद उडेर मात्रै भेटिन्थ्यो होला उनले भनेको हिउँ । तर जे होस् उनले ३-४ पटक हाम्रो दुर्भाग्यप्रति करुणा प्रकट गरे ।

सानो जीपमा खाँदिएका हामी हल्का सम्म परेको बाटोमा अघि बढ्यौं । ‘अब त आइपुगिहालियो’को अनुभूतिमा । तर सम्म बाटो भिरालो भैदियो र पर देखिए - पहाडमा बनाइएका तेर्सा रेखाहरू, जुन पार नगरी यात्रा सकिनेवाला थिएन ।

भिरालोमा भेटिए एक हूल घोडाहरू, जो साइडलाइट नबाली बाटोमा यता र उता गर्दथे र हर्नलाई पनि अटेर गर्न रुचाउँथे । तिनीहरूसँग हाम्रा गाडी चालकले धेरै प्रतिस्पर्धा गरे । आखिर जन्तु र यन्त्रको भीडन्तमा यन्त्र विजयी बन्दै गयो । घोडाहरू क्रमश: पछि परे । बाटो छोडे र यताउता अलमलिए बाहेक एक जोडी । सेतो र कालो घोडाघोडीले बिल्कुल टेरेनन् । जता जीप मोडियो ती त्यतै मोडिए, उछिन्न खोज्यो झन् दौडिए । साँघुरो बाटोमा दुई घोडा (वास्तवमा ती त तीन थिए - घोडी त गर्भवती पनि थिई र सायद उसको प्रेमी चैं त्यै घोडो थियो) र एउटा गाडीको दौड लामो समयसम्म जारी रह्यो । अन्तत: मोडमा ती सोझै गइदिए र हामी विजयीभाव बोकी बाटो लाग्यौं ।

पहाडमा नागबेली बनाई कुँदिएको बाटो पार गरिसकेपछि हामी सल्लरी भन्ने ठाउँ पुग्यौं । झट्ट हेर्दा यहाँभन्दा माथि गाडी जान पाउँदैन जस्तो देखेपछि गाडीचालकले त्यहीं विश्राम गर्ने विचार गरे । गाडीचालकको बारे थप भनिहालौं । उनी त्यति बोल्दैनथे । तर जति बोले यात्राका क्रममा उनले बोलेका कुरा भयानक थिए । जस्तो कि -

१. एकपल्ट यहींनेर (मान्मबाट नाङ्म पुग्ने बेलाको भीर) दुई बच्चाहरू फुत्रुक्क झरे । रातको १२ बजे यस्तो निर्जन ठाउँमा । वरिपरि कतै बस्ती छैन । तिनीहरूले हातले गाडी छेके, तर मैले नरोकी कुदाएँ ।

२. यो ठाउँ (मान्म पुग्नुअगाडी कालीकोटकै कुनै भीर)बाट बस खसेको थियो र भएजत्ति सबै मरेका थिए ।

३. यहाँनेर (नाङ्म पुग्ने बेला कतै)  जीप पल्टेको थियो । ड्राइभरले ‘रक्सी खा’को छु, चलाउँदिन’ भन्दाभन्दै यात्रुले जबर्जस्ती गरेछन् । रिसले फेरि एक गिलास खाइदिएछ । अनि त मोडिनुपर्ने ठाउँमा सीधै कुदाएछ । अँ, ड्राइभर नि हैन खासमा गाडी मिस्त्री थिएछ ! त्यसमाथि रक्सी खाको ।

उनले कि त दुर्घटनाका कथा सुनाए कि त भूतका । यो मार्गमा लामो समय गाडी चलाए पनि उनी राराताल पुगेका थिएनन् (यो पल्ट पनि उनी बीस मिनेट हिंडेर तालसम्म पुग्न रुचाएनन् ।)

गाडी रोकियो, दिन ढल्किसकेको थियो । अब ६ किलोमिटर हिंडेपछि रारा तालको दर्शन हुने कुरा एउटा बोर्डमा अंकित थियो । हामीलाई घोडाहरूले पछ्याउन थाले तर आफैं होइन । घोडामा सवार पन्ध्रदेखि सत्र वर्षका केटाहरूसहित ।

“दाइ घोडामा जानुस् । टाढो पो छ । तीन घण्टा लाग्छ । हिंडेर जान सक्नुहुन्न ।”

उनीहरू सम्झाउँदै हाम्रा पिछा गरिरहे । अर्कै एक व्यक्ति भने एउटा घोडा लिन राजी भए । हामीले पैदल नै हिंड्न मन गर्यौं ।

छोटो बाटोको खोजी पैदल यात्राको रमाइलो पक्ष हो । यसैले हाम्रो एकजना साथी जङ्गलको बीचबाट मूलबाटो छोडेर हिंड्न थाले । घोडा सवार केटाले परैबाट करायो र भन्यो,

“दाइ त्यता नजानुस् । बाटो छैन । हराइन्छ ।”

“कसरी चैं हराइन्छ ? यो बाटो आखिरमा त्यसैमा मिसिइहाल्छ ।” हामीले तर्क गर्यौं । तर ऊ मानेन । उसले थप सतर्क गरायो ।

“एकपल्ट हामीले भन्दाभन्दै एकजना त्यतै गयो र हरायो । कति खोज्दा नि भेटिएन ।”

“कैलेको कुरा हो ?” हामी जिज्ञासु बन्यौं ।

“भो होला ६-७ वर्ष ।” उसले घोडा लघार्दै जवाफ दियो ।

“अनि कहिल्यै आएन त ?” मैले नपत्याएर सोधें ।

“हो दाइ, हराएको हरायै भयो ।”

नपत्याएर पनि हामी मूलबाटोमै हिंड्यौं । ताल पुग्न एक घण्टा लाग्यो होला । घोडा रोजेका अर्का यात्रु हामीभन्दा पछि थिए ।

ताल पुग्दा सूर्यास्तको मनोरम दृश्य थियो । मन फुरूङ्गै भयो ।

ताल पर्खिरहेछ सूर्यको स्पर्श

बास बस्ने होटेल भने तालको अर्कोपट्टि थियो । अँध्यारोमा तालको किनारैकिनार होटल पुगियो, ।

कोठाको चाँजोपाँजो भएपछि आगो ताप्न दाउरा मगाइयो । त्यसपछि खाना खान गइयो ।

भोलिपल्ट तालभन्दा माथि रहेको मुर्मा डाँडाको टुप्पो पुग्ने योजना थियो । खाना दिने भाइलाई यसबारे सोध्यौं ।

उसका अनुभवहरू पनि रमाइला थिए ।

“हेर्नुस् दाइहरू, मेरो घर यही मुगु जिल्लाकै (उसले बताएको नाम अलि अप्ठेरो भएर याद भएन) गाउँ हो । म यहाँ काम गर्न थालेकै दश वर्ष भयो होला । मुर्मा पुग्न घटिमा तीन घण्टा लाग्छ । घोडामा गए डेढ घण्टा । तर म ऐलेसम्म पुग्याछैन । एकपल्ट त रिसै उठेर घोडा लिएर गएँ पनि फेरि आधीबाटो पुगेपछि साँझ पर्यो र फर्किएँ ।”

“यो होटलमा औसत कति जति अट्छन् मान्छे ?” हामी गफमा भिज्न थाल्यौं ।

“हेर्नुस्, सिजनमा तीन चारहजार पुग्छ । तीनसय त जैले नि हुन्छ । तीनसय भन्दा कम त म गन्दा नि गन्दिनँ । म जैले विहान पाँच बजेर एघार मिनेटमा उठेर काम गर्ने हो । पूरै सम्हाल्ने तरिका थाहा छ । तीनसय भन्दा तल त आँखै लाग्दैन !”

अफसोच ! भोलिपल्ट ५:२४ मा हाम्रो टोली उकालो चढ्न तयार भैसक्ता पनि ऊ उठेको देखिएन । चकलेट चुस्तै हामी अँध्यारो छिचोल्न थाल्यौं । म स्वयम् शिखरमा पुग्न करिब डेढ घण्टा लाग्यो । सूर्योदय हुँदै गरेको सुन्दर दृश्य तालको पूर्वी छेउका हिमालहरूमा देख्ता अपार आनन्द आयो ।

मुर्मा टपबाट सैपाल हिमाल

सहयात्रीहरू आउने बेलासम्म म त्यहीं माथि घुम्न थालें ।

एउटा टेलिफोनको टावर थियो । वरिपरि काँडेतारले बेह्रेको र ढोकामा ताल्चा झुण्ड्याएको । कतैबाट पस्ने ठाउँ थिएन । छेउमा लेपास्सिंदै म अलिक पर पुगें । बझाङ जिल्लाको सैपाल हिमालमा सौर्यकिरणको पदचाप मनमोहक देखियो । यो डाँडो एउटा समस्थली जस्तो थियो । सबैतिर भीर थियो आउने एकतर्फी बाटोबाहेक ।

सबैजना आएपछि झन् रमाइलो भयो । तस्वीरहरू खच्याक्कSS खिचिक्कSS । तर ताल र मान्छे दुवै देखिने तस्वीर लिन उल्टोप्रकाश परिदियो । सबै कालो मात्र देखिने । त्यस्तै भए पनि एउटा ‘सामुहिक तस्वीर लिनैपर्छ’  भन्यौं हामीले । तर लिने कसले ?

संयोगवश एकजना युवक हामीतिरै आए । उनी त विपरित दिशाबाट आएका थिए । उनले त्यस्तो जाडोमा पनि साधारण खालका वस्त्र भिरेका थिए । उनी भीर चढेर आए कि यत्तिकै उत्पन्न भए, जे होस् उनले तस्वीर लिइदिए । उनलाई मैले जिज्ञासा राख्तै भिडियो रेकर्ड गर्न थालें, “यहाँबाट त ७ जिल्ला देखिन्छ रे नि, कुन कुन हो हामीलाई भन्दिनुहुन्छ ?”

“कर्णालीका पाँचवटा - मुगु, कालीकोट, हुम्ला, जुम्ला र डोल्पा भइगयो, अनि बझाङ र बाजुरा पनि देखिन्छ ।”

यतिबेलासम्म हाम्रो ६ जनाको टोलीको रहर भरिइसकेको थियो । ओरालो झर्ने बेलामा तिनै व्यक्तिलाई पछ्याउँदै म पनि झरें । केहीबेर पछि उनलाई देख्न छोडियो, बरू पछ्याएको सजायस्वरुप उल्टो बाटो पो गइएछ । मैले आफूलाई सच्याएँ र एकघण्टा पनि नलाग्दै होटल पुगिहालें ।

सबै आइपुगेपछि केहीबेर ताल वरिपरि घुम्ने सल्लाह भयो । यसको कारण हामीले वखत-वखतमा तालले रङ फेर्छ भनेको सुनेका थियौं । र, केही रङहरू महसुस पनि भयो । सुनेको कुराप्रति अधिक ध्यान भएर हो कि पछि त क्षणक्षणमै तालका फरक रङहरू देखेको दाबी पनि गर्न थाल्यौं ।

यस्तैमा एकजना मान्छेले भने, “यहाँबाट के राम्रो देखिन्छ र ? बरू उ त्यो मुर्मा डाँडो जानु’भाको भए हुने ।”

“हेहेहे । हामी अघि विहानै पुगेर आइसकेका ।” हामीले गजक्क पर्दै उसलाई उडायौं ।

“लु पत्याउनै नसकिने कुरो । यतिबेलै कोही पुगेर पनि आइसक्छ ?”

उनले पत्याएनन् । जोशिंदै मैले विहान खिचेको तस्वीर देखाएँ, तर त्यो मान्छे भएको भिडियो भने हराएको हो कि बिर्सेर आफैंले मेटेको हो देखिएन ।

होटेल छोडेर तालमा डुङ्गा चढेर अर्कोपट्टि जानु थियो । डुङ्गाका माझीहरू भने परस्पर नबुझिने भाषामा गलफत्ती गर्दै थिए । भाषा नेपालीकै एक हाँगो भए नि स्पष्ट भएन,  परन्तु सार बुझ्दा एकले अर्कोलाई ‘साला’ भनेकोले विवाद भएको थियो ।

“तपाईँहरू हैन, बरू हामी सबै साला” भनेर हामीले सम्झाउँदै डुङ्गा पार लगाइयो । डुङ्गाबाटै देखिने कञ्चन नीलो पानी, सेताम्मे हिमालका ताँतीहरू, अनि वरिपरिको हरियो जङ्गल । रारालाई यसै त “स्वर्गकी अप्सरा” भनिएको थिएन ।

फेरि जीप भेटियो, हिजो छोडेको ठाउँभन्दा धेरै नजिक (यहाँबाट त ताल किनार पुग्न दश मिनेट लाग्दो हो बढीमा बीस मिनेट) ।

अघिल्लो दिन घोडालाई गाडीले उछिनेकै मोडमा आइपुग्दा रत्न मिश्र भाइले मतिर जिज्ञासा राख्यो, “हैन दाइ, कसरी तयारी गर्ने हो ? यस्तो गरी विहानै उठेर डाँडो चढ्नुभा छ । हैन के गरेर सकिन्छ यो सब ?” (ऊ मुर्मा नगएर होटेलमै विश्राम गर्नेमध्येको एक थियो ।)

तालको कुनै एउटा रङ

म केही भन्न शव्द खोज्न मात्र के लागेको थिएँ जमल र लक्ष्मणले यसबारेमा रोचक कथा बनाइसकेका रहेछन् । कथा यस्तो थियो -

“उहिले द्वापर युगमा यिनी (म) उड्न सक्थे । खै के बिगार गरेर उनको यो कला देवताले खोस्ने निर्णय गरेछन् र उनले अनुनय गरेपछि देवताले एउटा शर्तमा उनको कला फिर्ता गरेछन् । ‘हेर् तँ उड्न त सक्छस्, तर तैंले कसैलाई थाहा दिन पाउने छैनस् ।’ यसपछि यिनी हामी सँगै हुँदा अलिअलि हिंड्छन् । अन यसो रूखले छेकेपछि भुर्र उड्छन् ।”

कथा यस्तो थियो र युग द्वापर रे ।

तर मैले यसो सोचिल्याउँदा कथा फापरयुगमा (जतिबेला त्यो पहाडी इलाकामा टन्नै फापर फलेको होओस्) घटेको साँच्चैको घटना हुनुपर्छ ।  र उड्न सक्ने फापर-मानव त्यै जङ्गलबाट गायब मनुवा हुनुपर्छ, जो मुर्माको डाँडोमा हामीलाई संक्षिप्त दर्शन दिन झुल्केको थियो ।

हामीले घोडाचालक र सुरक्षाकर्मी लगायतलाई थप सोधेको भए केही पत्ता लाग्थ्यो कि ?

तपाईँहरू जीवनकालमा रारा अवश्य पुग्नुहुनेछ । फापर मानवको बारे सोध्नुहोला है !